Sperm Sağlığı ve Çinko

Sperm sağlığını etkileyen bir dizi unsur olduğu bilinmektedir. Kişinin yaşam tarzı, yaşı, genel sağlık durumu, sigara ve alkol tüketip tüketmediği gibi çoğaltabileceğimiz birçok neden sperm kalitesinde düşüşe neden olabilir. Genellikle göz ardı edilse de sperm sağlığının beslenme ile de yakından ilgili olduğu bilinmektedir. Yapılan araştırmalar sperm kalitesi ile çinko minerali arasında doğrusal bir ilişki olduğunu göstermektedir.

Çinko eksikliği veya çinko azlığı erkeklik hormonu ve sperm kalitesi gibi erkek üreme sisteminin sağlığındaki önemli parametrelerde düşüşe neden olabilir. Bu nedenle beslenme ve/veya takviyeler yoluyla ideal derecede çinko alımı ile sperm sağlığını optimize etmek ve erkek üreme sağlığını desteklemek mümkün olabilir. Detaylara geçmeden önce sperm sağlığı ve çinko ile ilgili önemli bilgiler aktarmak istiyorum.

Çinko ve Erkek Üreme Sağlığı

En temelinde çinkonun erkek üreme sisteminin fonksiyonlarının sorunsuz devam edebilmesi için en gerekli minerallerden birisi olduğunun bilinmesi gerekir. Bu söylemin ardında her zamanki gibi yapılan bilimsel araştırmalar bulunuyor. Bu çalışmaların sonuçları, seminal plazmadaki çinko seviyelerinin erkek doğurganlığı ile pozitif ilişkili olduğunu ve çinko takviyesinin semen hacmini, sperm hareketliliğini ve normal sperm morfolojisi (şekli) yüzdesini önemli ölçüde artırabileceğini göstermiştir.

Erkeklerde sperm üretim süreci süreklilik arz eder. Spermlerin tam anlamıyla olgunlaşması yaklaşık 90 günü bulur. Sperm gelişiminde antioksidan özelliğe sahip olan çinko, kritik bir öneme sahiptir. Sperm içerisindeki çinko konsantrasyonu sperm olgunlaştıkça artar ve seminal sıvıdaki çinko oranı arttıkça sperm kalitesi de yükselir.  
    
Tüm bu etkileri görmezden gelmek mümkün olmasa da çinko minerali içeren besinlerin beslenmeye dahil edilmesi ile sperm kalitesinin her hastada, her koşulda yükselebileceğinin söylenmesi doğru olmayacaktır. Sperm sağlığı, az önce de ifade ettiğim gibi, birçok değişkenden etkilenebilir. Besin yoluyla alınan çinko yeterli olmayabilir, yaşam tarzı ile ilgili seçimler çinkonun pozitif etkisini engelleyebilir ya da sahip olunan hastalıklar sperm üretim sürecinin temellerine zarar verebilir. Bazı hastalarda hekim kontrollü ile çinko takviyesinin kullanılması ise tercihten ziyade bir gereklilik olarak yorumlanabilmektedir.

Sigara İçen Erkeklerde Çinko

Tütün ve tütün ürünlerinin en yaygın kullanılan formu olan sigara, genel sağlığı ve üreme sağlığını belirgin ölçüde etkiliyor. Yapılan çalışmalar çinko takviyesi kullanımı ile sigaranın sperm kalitesi üzerindeki zararları ile mücadele edebileceğini gösteriyor. Sigara kullanımının yol açtığı oksidatif stresin etkilerini azaltan çinkonun, DNA hasarlı sperm oranının kontrol altına alınmasında etkili olduğu düşünülüyor. Elbette sadece çinko takviyesi kullanımı sigaranın sperm sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerini tamamen ortadan kaldırmıyor; sigaranın tamamen bırakılması, sperm sağlığını etkileyen hastalıkların tedavisi ve sağlıklı yaşam alışkanlıklarının benimsenmesi sürdürülebilir bir etkinin anahtarı haline geliyor. 

Erkeklik Hormonu Düşüklüğünde Çinko Takviyeleri

Yapılan çalışmalar neticesinde çinkonun erkeklik hormonu seviyeleri üzerinde de etkili olduğu; çinko seviyesi düşük erkeklerde çinko takviyesi kullanımı ile hem sperm sayısının hem de erkeklik hormonunun seviyesinin yükseldiği sonuçları elde edilmiştir. 

Erkeklik hormonu seviyesindeki düşüşün en temel nedenlerinden biri aşırı egzersizdir. Yüksek yoğunluklu egzersizleri sürekli hale getiren ve bunun sonucunda erkeklik hormonu düşen erkeklerde çinko takviyelerinin hormon dengesini sağlamada etkili olduğu bilinmektedir.

Her zamanki gibi takviye kullanımı hassas bir konudur. Çinko dahil olmak üzere sağlık için faydalı olduğu bilimsel olarak kanıtlanan bileşenleri içerseler dahi takviyelerin gelişigüzel kullanılmaması gerekir. Evet, kimi durumda takviyeler yüksek konsantrasyonları nedeniyle vücudun ihtiyaç duyduğu vitaminleri, mineralleri, amino asitleri ve sağlıklı yağları efektif şekilde almayı sağlasalar da kan değerleri analiz edilmeden ve doktor önerisi olmadan bilinçsiz kullanılmamaları son derece önemlidir.